Rękojmia za wady rzeczy - przykłady z życia wzięte

Kupując meble do mieszkania, samochód z drugiej ręki czy nową parę butów, często nie zdajemy sobie sprawy, że każdej z tych transakcji towarzyszą konkretne regulacje prawne, które chronią nas jako kupujących. Rękojmia jako ustawowa forma ochrony kupującego, stanowi jedno z fundamentalnych narzędzi dochodzenia roszczeń w przypadku, gdy nabyty towar okazuje się wadliwy. Co istotne, nieznajomość przysługujących praw, w tym rękojmi, może doprowadzić kupującego do strat finansowych.

Na kanwie niniejszego artykułu chciałbym przybliżyć instytucję rękojmi za wady wraz z przedstawieniem praktycznych przykładów wyjętych z życia codziennego.
‍

Pojęcie rękojmi za wady

Zgodnie z art. 556 Kodeksu cywilnego (dalej jako k.c.), sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę (rękojmia).
‍

Na mocy powyższego przepisu uregulowana została definicja rękojmi, z której bezpośrednio wynika, iż wystąpienie wady w rzeczy sprzedanej stanowi warunek sine qua non wystąpienia odpowiedzialność sprzedawcy. Warto zaznaczyć, iż w ustawie wskazano również definicję legalną samej wady.

Mianowicie, stosownie do art. 5561 § 1 k.c., wada polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Wobec powyższego, należy wskazać, iż wymienione przesłanki stanowią katalog otwarty, co pozwala zakwalifikować jako wady inne, niewymienione sytuacje. Taki stan rzeczy rozszerza odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego ponad literalne brzmienie przepisu. Istotnym jest, iż odpowiedzialność z tytuły rękojmi ciąży na sprzedawcach będącymi przedsiębiorcami, ale również osobami fizycznymi.

Istotną kwestią dla sprzedawców jest regulacja przedstawiona na gruncie art. 557 § 1 k.c., wedle którego, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

Reasumując, sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego za wady rzeczy nabytej, jeśli ma wady. Odpowiedzialność sprzedawcy jest zatem obiektywna, bowiem opiera się na samym istnieniu wady rzeczy, niezależnie od jego winy. Co więcej, jedynie powzięcie informacji o wadzie przez kupującego, wyłącza odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.
‍

Uprawnienia kupującego

Na podstawie art. 561 § 1 i 2 k.c., jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.

Kolejno, stosownie do art. 560 § 1 k.c., jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.

W obliczu wystąpienia wady, kupujący może żądać przede wszystkim żądać wymiany wadliwej rzeczy na wolną od wad lub usunięcia tej wady. Sprzedawca powinien podjąć w tym celu stosowne działania, tak aby nie spowodować powstania niedogodności dla kupującego. Jeżeli zaś sprzedawca nie uczyni zadość swojemu obowiązkowi, a wiec gdy wymiana wadliwej rzeczy lub usuniecie jej wady spowoduje nadmierne niedogodności dla kupującego, będzie on mógł złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy sprzedaży.

Wskazania wymaga również fakt, iż sprzedawca, wedle art. 5614 k.c., jest zobowiązany przyjąć od kupującego rzecz wadliwą w razie wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienia od umowy.
‍

Ograniczenia czasowe roszczeń z tytułu rękojmi

Jak stanowi art. 568 § 1 k.c., sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości - przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu.

Wobec powyższej regulacji, kupujący w celu skutecznego dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi w obliczu wystąpienia wady, powinien wykazać sprzedającemu wadę przed upływem dwóch lat od dnia zakupu. Upływ wskazanego terminu powoduje bezpowrotną utratę uprawnień z tytułu rękojmi.

Praktyczne przykłady rękojmi za wady

Przykład 1

Jan Kowalski zakupił bezprzewodowe słuchawki w znanym sklepie z elektroniką. Po roku użytkowania, jedna ze słuchawek przestała odtwarzać muzykę, wydając z siebie jedynie nieprzyjemne dźwięki trzeszczenia. Jan Kowalski zwrócił się do sprzedawcy z żądaniem wymiany na rzecz wolną od wady, z uwagi na fakt, iż rzecz nie posiadała właściwości, które powinna mieć ze względu na swoje przeznaczenie - odtwarzanie muzyki.

Przykład 2

Jan Kowalski udał się do drogerii, znajdującej się w galerii handlowej. Sprzedawczyni okazując próbkę najnowszych perfum, zapewniła go, że przedstawiany perfum poza pięknym zapachem, będzie również się utrzymywał na skórze całą dobę. Jan Kowalski postanowił ochoczo zakupić flakon. Jak się okazało po pierwszym użyciu, zakupione perfumy różniły się od przedstawionej próbki, przy czym utrzymywały się na skórze jedynie przez około godzinę. Jan Kowalski zwrócił się do sprzedawcy z żądaniem wymiany flakonu na wolny od wad, z uwagi na niezgodność rzeczy z zapewnieniami sprzedawcy. Po kilkukrotnych prośbach, sprzedawca nie poczuwał się do odpowiedzialności. W takiej sytuacji, Jan Kowalki może odstąpić od umowy, uzyskując zwrot środków.

Przykład 3

Jan Kowalski zdecydował się na zakup od osoby fizycznej używanego namiotu wraz z całym wyposażeniem. Umówił się sprzedawcą na wysyłkę namiotu pocztą. Po otwarciu otrzymanej paczki, okazało się, iż brakuje śledzi, bez których namiot nie zostanie stabilnie przymocowany do podłoża. W obliczu zaistniałej sytuacji Jan Kowalski może żądać usunięcia wady, polegającej na wydaniu rzeczy w stanie niezupełnym, poprzez przesłanie brakującego wyposażenia.
‍

Rękojmia, a gwarancja

Przedmiotowe pojęcia są często mylone bądź uznawane za tożsame. Niemniej jednak, nie instytucje dzielą spore różnice. Gwarancja jest bowiem dobrowolnym zobowiązaniem producenta, importera lub sprzedawcy (tzw. gwaranta), który samodzielnie określa jej warunki, natomiast rękojmia bazuje wyłącznie na przepisach prawa, a sprzedawca nie ma możliwości samodzielnej rezygnacji z niej.
‍

Podsumowanie

Rękojmia to istotny filar ochrony kupujących, który pozwala dochodzić swoich praw w sytuacjach, gdy nabyty towar jest wadliwy. Umożliwia ona nie tylko naprawę czy wymianę produktu, ale w niektórych przypadkach nawet odstąpienie od umowy i zwrot pieniędzy. Znajomość sowich praw w zakresie rękojmi znacząco przyczyni się do ochrony własnych interesów.

‍

‍