Mały ZUS, Mały ZUS plus oraz wakacje składkowe - Jak kształtują się ulgi dla przedsiębiorców?

Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Opłacanie składek ubezpieczeń społecznych, a więc realizacja ustawowego obowiązku, stanowi istotny koszt stały dla przedsiębiorców, który może przyczyniać się do ograniczenia, bądź spowolnienia rozwoju działalności. Szczególnie narażeni są mali przedsiębiorcy, bowiem w obliczu osiągania niewielkich dochodów, opłacenie składek może uniemożliwić pokrycie kosztów innych niezbędnych wydatków. Ulgi składkowe takie jak „mały ZUS”, „mały ZUS plus”, czy „wakacje składkowe” mają na celu ułatwienie rozwoju małym przedsiębiorcom.

W niniejszym artykule pragnę przybliżyć zagadnienia wspomnianych ulg składkowych wraz z praktycznymi przykładami, w oparciu o obowiązujące przepisy prawa.

‍

‍

Mały ZUS

‍

„Mały ZUS” jest formą ulgowego ubezpieczenia społecznego dla małych przedsiębiorców, obejmująca składki od niższej, bardziej korzystnej podstawy wymiaru. Ulga ma na celu zmniejszenie obciążenia przedsiębiorców z tytułu ubezpieczeń społecznych w pierwszych latach działalności.

Instytucja, potocznie nazywana „małym ZUS-em” została uregulowana na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako s.u.s.), wedle którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

‍

Podstawa wymiaru składki ubezpieczenia społecznego, którą stanowi zadeklarowana kwota, jednakże nie niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Wobec czego, przedsiębiorca może zadeklarować dowolną kwotę, o ile będzie większą niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Minimalne wynagrodzenie od 1 stycznia 2025 r. wynosi 4666 zł, co oznacza, iż podstawą wymiaru składki jest kwota 1399,80 zł (4666 x 0,30). Warto zaznaczyć, iż wspomniana podstawa wymiaru dotyczy wyłącznie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zaś składka na ubezpieczenie zdrowotne nie zostało objęte preferencyjnym zmniejszeniem podstawy wymiaru. Z ulgi „mały ZUS” można skorzystać maksymalnie przez okres 24 miesięcy od rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Niemniej jednak, możliwym jest skorzystanie z „małego ZUS-u” po zakończeniu „ulgi na start” trwającej 6 miesięcy.

‍

Ustawodawca przewidział również warunki, uregulowane w art. 18 ust. 2 s.u.s., które przedsiębiorca musi spełnić chcąc skorzystać z ulgi. Mianowicie, przedsiębiorca nie może prowadzić działalności w ciągu ostatnich 60 miesięcy przed jej rozpoczęciem ani wykonywać działalności na rzecz byłego pracodawcy, w zakresie czynności wykonywanych na etacie.

‍

Przykład:

Marek przez 10 lat pracował w branży IT, będąc zatrudnionym na umowie o pracę. W 2025 r. rozwiązał stosunek pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia, chcąc rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodarczej w innej branży. Po rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej, Marek może skorzystać z „małego ZUS-u” od razu lub w następstwie okresu, w którym skorzystał z „ulgi na start”, przy czym jego podstawa wymiaru składek będzie wynosić 1399,80 zł.

‍

‍

‍

Mały ZUS plus

‍

„Mały ZUS plus”, w przeciwieństwie do „Małego ZUS-u” nie dotyczy przedsiębiorców, którzy niedawno rozpoczęli prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Głównym celem ulgi jest dostosowanie podstawy wymiaru składki do osiągniętych przez przedsiębiorcę dochodów.

Omawiana ulga została uregulowana na podstawie art. 18c ust. 1 s.u.s., podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej "dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej", uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

Wobec powyższego, podstawa wymiaru składek społecznych zależy od rocznego dochodu z działalności w poprzednim roku kalendarzowym, przy czym kwalifikowani do skorzystania z ulgi są wyłącznie ci przedsiębiorcy, którzy nie osiągnęli większego dochodu niż 120 000 zł. Ponadto podstawa wymiaru składki nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia, ani wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (art. 18c ust. 2 s.u.s.). Analogicznie jak w przypadku „małego ZUS-u”, ulga dotyczy wyłącznie ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie zaś ubezpieczania zdrowotnego.

‍

Obliczanie podstawy wymiaru jest nieco bardziej skomplikowane niż w przypadku ulgi „małego ZUS-u”. Podstawę wymiaru składki oblicza się mnożąc przeciętny miesięczny dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym przez współczynnik 0,5. Osiągnięty wynik jest zaokrąglany do pełnej złotówki. Natomiast, przeciętny miesięczny dochód obliczany jest poprzez pomnożenia rocznego dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym przez 30, a następnie podzielenie otrzymanej kwoty przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym. Wynik ten również zaokrąglany jest do pełnej złotówki.

‍

Z ulgi można korzystać maksymalnie przez 36 miesięcy podczas ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej., co oznacza, że przez 3 lata można skorzystać z ulgi podczas 5-cio letniego okresu prowadzenia działalności, przy czym po upływie tego okresu możliwe jest ponowne skorzystanie z ulgi. Do skorzystania z ulgi niezbędne jest prowadzenie działalności gospodarczej w poprzednim roku przez co najmniej 60 dni. Oznacza to, iż wyłączone ze skorzystania z „małego ZUS-u plus” są przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczęli swoja działalność. Ponadto, ustawodawca wprost zaznaczył, iż wyłączone od skorzystania z ulgi są osoby, które kwalifikują się do skorzystania z „małego ZUS-u” (art. 18c ust. 11 pkt 2 s.u.s.). Nie mogą skorzystać z ulgi również osoby, które w poprzednim roku skorzystały z karty podatkowej i zwolnienia od podatku od towarów i usług oraz wykonują działalność na rzecz byłego pracodawcy. Natomiast, standardem jest skorzystanie z „małego ZUS-u plus” po okresie korzystania z ”małego ZUS-u”.

‍

Przykład:

Olga prowadzi salon kosmetyczny, przy czym nie korzystała jeszcze z ulgi składkowej „małego ZUS-u plus” ani zwolnień od podatku. Olga prowadziła działalność gospodarcza cały ostatni rok kalendarzowy. W ostatnim roku kalendarzowym osiągnęła dochód roczny w wysokości 50 000 zł. Jej przeciętny miesięczny dochód wynosi 4110 zł (50 000 x 30 / 365), natomiast podstawa wymiaru składki wynosi 2055  zł.

‍

‍

Wakacje składkowe

‍

„Wakacje składkowe”, uregulowane na kanwie art. 17a s.u.s., dotyczą dobrowolnego zwolnienia od obowiązku uiszczania opłat tytułem składek emerytalnych, rentowych i wypadkowych. Przedsiębiorca samodzielnie wskazuje miesiąc kalendarzowy, którego ma dotyczyć zwolnienie.

‍

‍

Co więcej, korzystając z ulgi przedsiębiorca zachowuje ciągłość ubezpieczenia, gdyż składki w okresie zwolnienia opłacane są ze Skarbu Państwa.

‍

Z ulgi może skorzystać przedsiębiorca, który:

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miał zgłoszonych do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych

• w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnął przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnął roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro;

• jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wobec powyższego, uprawnionymi do skorzystania z ulgi są głównie mikroprzedsiębiorcy, zgodnie z określeniem przedstawionym w ustawie prawo przedsiębiorców.

‍

Przykład:

Adam prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, z tytułu, której osiągał przychody w granicach 250 tysięcy złotych. Przez wspomniane 2 lata podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom. Składając wniosek w systemie elektronicznym PUE, Adam uzyska ulgę.

‍

Podsumowanie

‍

Polski system ubezpieczeń społecznych przewiduje korzystne ulgi dla tych przedsiębiorców, którzy najbardziej tego potrzebują. Zastosowanie ulgi na początku prowadzenia działalności, uzależnienie wymiaru składek od osiągniętego dochodu, czy możliwość niepłacenia składek przez dowolnie wybrany miesiąc, z pewnością umożliwiają rozwój i ugruntowanie pozycji na rynku przedsiębiorcom.

‍